Wiki - wprowadzenie

W tej sekcji dowiemy się, czym jest wiki

Współpraca w formie wiki

Wiki służy do tworzenia zasobów informacji, które są rozwijane stopniowo. Zalążkiem wiki jest pierwsza strona zawierająca zazwyczaj wprowadzenie i główne hasła wiki. Zarówno pierwsza strona, jak i każda kolejna może zawierać odnośniki do stron z innymi hasłami. Jeśli hasła te są już zdefiniowane, to odnośnik poprowadzi czytelnika do odpowiedniej informacji. Jeśli hasło nie jest jeszcze zdefiniowane, to każdy uprawniony użytkownik - edytor - może je uzupełnić tworząc nową stronę wiki. Strona ta jest automatycznie podłączana we wszystkich miejscach wiki, w których występuje dane hasło.
Prześledźmy na poniższych schematach, jak może rozwijać się zawartość typowego wiki.

Osoba Iks

  1. Na schemacie osoba Iks, twórca wiki, zakłada stronę tytułową (AaAa). Zamieszcza na niej trzy nowe hasła: BeBe, CeCe i DeDe, które jeszcze nie są opisane w wiki, więc odnośniki do nich są puste.
  2. Po wypełnieniu treścią pierwszej strony, autor wiki decyduje się opisać jeszcze jedno hasło. Klikając na pusty odnośnik do hasła CeCe powoduje utworzenie nowej strony, która zostaje automatycznie zatytułowana CeCe i podczepiona pod ten odnośnik.
  3. Następnie Iks wypełnia nową stronę. Zamieszcza na niej także dwa kolejne odnośniki, przy czym jeden z nich (AaAa) prowadzi do strony już istniejącej w wiki. System to rozpoznaje i podpina właściwą stronę pod odnośnik. Drugi odnośnik, EeEe, pozostaje pusty.

Osoba Igrek

  1. Jako druga ogląda wiki osoba Igrek. Zaczyna od strony tytułowej AaAa. Widząc, że dobrze jej znane hasło BeBe nie jest jeszcze opisane, decyduje się uzupełnić brakującą informację. Klika na pusty odnośnik, powodując tym samym utworzenie nowej strony zatytułowanej BeBe.
  2. Igrek wypełnia nową stronę treścią. Zamieszcza na niej trzy kolejne hasła: eFeF, GieGie i EeEe. System zauważa, że hasło EeEe już występuje w wiki na innej stronie, ale na razie i tak nie jest opisane, więc wszystkie odnośniki na stronie BeBe pozostają puste.
  3. Igrek decyduje się dodać jeszcze jedną stronę do wiki. Klika na hasło EeEe. Nowa strona zostaje podpięta w obu miejscach wiki, w których występuje to hasło. Igrek wypełnia stronę treścią i kończy pracę.

Osoba Zet

  1. Trzeci użytkownik ogląda wiki. Zaczyna, jak poprzednicy, od strony tytułowej AaAa. Postanawia zmienić jej treść. Wprowadza swój tekst usuwając przy okazji hasło CeCe i odnośnik do jego strony.
  2. Niestety, w ten sposób został wykasowany z wiki jedyny odnośnik do strony CeCe. Teraz już nikt przeglądający "normalnie" wiki nie jest w stanie do niej dotrzeć.
  3. Na stronie, którą odciął od wiki Zet, znajdował się też odnośnik do strony EeEe. Szczęśliwie do strony tej można jeszcze dojść od strony AaAa poprzez stronę BeBe, więc jest ona nadal dostępna dla użytkowników wiki.

Środki bezpieczeństwa

Praca w zespole pozwala szybciej gromadzić informację, jeśli tylko mamy dobre narzędzia do organizacji takiej współpracy. Wiki zostało wymyślone właśnie po to, by wiele osób mogło jednocześnie dorzucać swoje "cegiełki" do całej konstrukcji, a całość była nadal spójna, czytelna i łatwo dostępna. Przytoczony w poprzednim akapicie przykład pokazuje, że wkład niektórych "twórców" do wiki może jednak być szkodliwy. Niezależnie od tego, czy wynika to z niewiedzy, złośliwości czy przypadku, warto mieć możliwośc zapobiegania takim sytuacjom lub usuwania ich skutków.

Wersje

Wiki służy do stopniowego gromadzenia informacji, która jest dodawana, poprawiana i uzupełniana. Zastępowanie starej zawartości strony nową jest więc zjawiskiem normalnym i częstym. Ponieważ nie zawsze taka zamiana daje lepszy efekt, system wiki pamięta wszystkie wersje stron. Dla każdej wersji przechowuje także informację o tym, kto i kiedy ją utworzył.

Czytelnik przeglądający wiki widzi tylko aktualną wersję całości złożoną z ostatnich wersji wszystkich stron. Dostęp do wersji starszych i możliwość ich ewentualnego przywrócenia są zazwyczaj zarezerwowane dla użytkowników wiki o wyższych uprawnieniach.

Zaufanie

W zasobach wiki można określić różne uprawnienia dla użytkowników. W dużych społecznościach uprawnienia te wynikają najczęściej ze stażu lub wkładu pracy i jej jakości, ocenianych przez pozostałych twórców lub użytkowników. W małych społecznościach o uprawnieniach decyduje najczęściej administrator lub twórca wiki.

Prosta hierarchia uprawnień może obejmować:

  • dostęp tylko do przeglądania wiki;
  • możliwość tworzenia stron dla haseł niezdefiniowanych i poprawiania tylko stron utworzonych przez siebie;
  • możliwość tworzenia i edytowania wszystkich stron;
  • prawo do kasowania stron uznanych za niepotrzebne - jest to uprawnienie wyższe niż prawo do tworzenia nowych wersji, bo rzeczywiście kasuje określoną wersję wybranej strony.

Strony odcięte

Typowy dostęp do strony wiki polega na wejściu poprzez stronę tytułową i dalszym podążaniu za interesującymi nas wątkami poprzez kolejne strony wiki. Innym sposobem wejścia do wiki jest wyszukanie stron zawierających interesujący nas tekst. Z przedstawionej nam listy stron możemy wejść do wiki i kontunuować przeglądanie, jak poprzednio.

Pierwszy sposób umożliwia dojście tylko do stron, do których istnieje prowadząca przez odnośniki ścieżka ze strony tytułowej wiki. Możemy powiedzieć, że jest to osiągalna część wiki. Drugi sposób teoretycznie pozwala nam również wchodzić na strony odcięte od strony tytułowej. Jednak nawet wyszukiwanie haseł może pomijać strony odcięte, ponieważ są one uważane za strony niepotrzebne, niemające powiązania z tematem wiki. Należy więc zakładać, że cała informacja zgromadzona w wiki powinna być dostępna ze strony tytułowej, a odcinanie stron przydatnych jest błędem, który należy naprawiać, jeśli to tylko możliwe.

Zastosowanie Wiki

Zastosowanie Wiki

Mechanizm wiki znajduje zastosowanie w tworzeniu zasobów gigantycznych rozmiarów oraz przy okazji organizacji współpracy małych grup. Sztandarowym przykładem dużego zasobu tworzonego przez olbrzmią rzeszę ludzi z całego świata jest Wikipedia - najlepiej przeczytać o niej na jej własnej stronie.

Na małą skalę można wyobrazić sobie zastosowanie wiki do:

  • gromadzenia informacji o postępach wspólnie organizowanego przedsięwzięcia, na przykład wyjazdu; na odpowiednich stronach wiki osoby odpowiedzialne za transport, wyżywienie lub wynajęcie przewodnika mogą wpisywać, co zostało zrobione i jak; w ten sposób cała grupa ma dostęp do informacji o bieżących postępach w organizacji;
  • zbierania informacji na zadany temat, na przykład o zabytkach Wrocławia; każdy z członków grupy może opracować małe zagadnienie, które włącza w całość we właściwym miejscu;
  • wspólnego tworzenia większego opracowania; oprócz tego, że poszczególni członkowie grupy opracowują fragmenty całości, mogą jeszcze weryfikować i poprawiać części opracowane przez innych; jest to pożyteczne przy pracach, w których każdy element musi przejść kilka etapów weryfikacji, testów poprawności, efektywności, opracowania dokumentacji itp. przykładem takich prac mogą być tłumaczenia, podręczniki, dokumentacje projektów programistycznych.
  • porządkowania pracy indywidualnej, której zadaniem jest zgromadzenie większego zasobu informacji; może to być, na przykład, zbieranie materiałów do książki, porządkowanie dokumentów i historii rodzinnych, gromadzenie informacji turystycznych itp.

Oprogramowanie

Aby skorzystać z wiki, trzeba mieć oprogramowanie, które będzie umożliwiało użytkownikom przeglądanie stron wiki, tworzenie nowych stron i poprawianie już istniejących. Podstawowe założenia, które takie oprogramowanie powinno spełniać, to:

  • dostęp do zasobów wiki poprzez Internet zarówno do odczytu informacji, jak i jej modyfikowania i wprowadzania;
  • wprowadzanie informacji poprzez łatwy w obsłudze interfejs tak, by edycja i opracowywanie "techniczne" treści nie spowalniały znacząco gromadzenia informacji;
  • możliwość w miarę bezkolizyjnej współpracy wielu użytkowników;
  • przechowywanie poprzednich wersji materiałów w celu ewentualnego wycofania zamian prowadzących w niepożądanym kierunku.
Istnieje wiele programów, które pozwalają nam utworzyć wiki, a następnie dbają o gromadzoną tam treść. Do najpopularniejszych należą: Twórcy Moodle zaimplementowali swoją własną wersję oprogramowania wiki, które działa w kursach Moodle. Na kolejnych zajęciach nauczymy się jak tworzyć w Moodle wiki, dodawać do niego informacje i zarządzać pracą pozostałych współautorów. Warto wiedzieć, że poszczególne implementacje wiki (wymienione wyżej i wiele innych) pomimo, że realizują podobne zadania mogą różnić się zestawem dostępnych narzędzi, opcji, językiem wpisywania stron itp.

Ostatnia modyfikacja: sobota, 12 marzec 2011, 22:07